سیزدهم ماه رجب سالروز میلاد باسعادت مولای متقیان حضرت امام علی(ع) است؛ امامی که در چنین روزی در خانه کعبه متولد شدند. درباره تاریخ و مکان و همچنین نحوه تولد آن حضرت، علمای شیعه و اهل سنت در طول تاریخ نقل قول هایی دارند. حجت الاسلام محمدهادی یوسفی غروی از مدرسان حوزه علمیه و پژوهشگر تاریخ اسلام در گفت وگو با خراسان، به روایت مورخان درباره تولد آن حضرت اشاره کرد.
سیزدهم ماه رجب سالروز میلاد باسعادت مولای متقیان حضرت امام علی(ع) است؛ امامی که در چنین روزی در خانه کعبه متولد شدند. درباره تاریخ و مکان و همچنین نحوه تولد آن حضرت، علمای شیعه و اهل سنت در طول تاریخ نقل قول هایی دارند. حجت الاسلام محمدهادی یوسفی غروی از مدرسان حوزه علمیه و پژوهشگر تاریخ اسلام در گفت وگو با خراسان، به روایت مورخان درباره تولد آن حضرت اشاره کرد.
روایت شیخ کلینی از تاریخ تولد امیرالمومنین(ع)
حجت الاسلام یوسفی غروی در ابتدای این گفت وگو به روایت شیخ کلینی (متوفی در سال ۳۲۹ هـ. ق) در کتاب اصول کافی اشاره کرد و گفت: کلینی در این کتاب می نویسد، حضرت امیرالمومنین علیه السلام در سال سی ام عام الفیل یعنی ۳۰ سال بعد از واقعه اصحاب فیل که در قرآن کریم نیز به این واقعه اشاره شده است، متولد شدند.وی ادامه داد: چون عرب ها در آن زمان تقویم و تاریخ مشخصی نداشتند، حوادث مهمی را که بین آن ها مشهور بود، معیار تاریخ خود قرار می دادند. به همین دلیل ماجرای اصحاب فیل مبداء تاریخ آن ها قرار گرفت. کلینی در ادامه روایت خود از زندگی حضرت امیرالمومنین علیه السلام می گوید: پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص)، حضرت امام علی(ع) ۳۰ سال در قید حیات بودند و در سال چهلم (هـ. ق) در حالی که ۶۳ ساله بودند، به شهادت رسیدند. در ادامه، کلینی حدیثی را از قول امام صادق(ع) نقل می کند که ایشان می فرمایند: رسول خدا(ص) و امیرالمومنین(ع) ۳۰ سال با یکدیگر تفاوت سنی داشتند.
روایت جامع نهج البلاغه از تاریخ تولد حضرت علی(ع)
نویسنده کتاب «موسوعهالتاریخ الاسلامی» به روایت سیدشریف رضی جامع نهج البلاغه از تاریخ ولادت امیرالمومنین(ع) اشاره کرد و افزود: مرحوم سید شریف رضی قبل از جمع آوری نهج البلاغه قصد داشت در کتابی با عنوان «خصایص الائمه(ع)» ویژگی های ائمه(ع) را بنویسد اما پس از این که او ویژگی های مربوط به امیرالمومنین(ع) را جمع آوری کرد، اسم آن کتاب را «خصایص الامیرالمومنین» گذاشت اگرچه او قصد داشت به ترتیب امامت ائمه علیهم السلام، ویژگی های همه آن بزرگواران را در کتاب «خصایص الائمه» معرفی کند اما پس از بیان ویژگی های حضرت علی(ع) فرصت نکرد به معرفی ویژگی های بقیه ائمه(ع) بپردازد. او در کتاب خود خطبه ها، نامه ها، حکمت ها و کلمات قصار امیرالمومنین(ع) را آورده بود و این کتاب را به عنوان منبع درسی در مدرسه خود در بغداد تدریس می کرد که استادان و طلبه ها از تهیه این کتاب اظهار خوشحالی و از آن استقبال کردند و از او خواستند فصل مربوط به سخنان امیرالمومنین(ع) را توسعه دهد؛ توسعه این کتاب توسط سید شریف رضی، باعث گردآوری و تدوین نهج البلاغه شد. شریف رضی در کتاب خصایص امیرالمومنین(ع) نوشته است که آن حضرت (ع) در سیزدهم رجب سال سی ام عام الفیل در بیت الحرام یعنی کعبه به دنیا آمدند.
نقل شیخ مفید درباره تولد امیرالمومنین(ع)
وی در ادامه سخنان خود به روایت شیخ مفید یکی از فقهای بزرگ شیعه از تاریخ تولد امیرالمومنین(ع) اشاره کرد و گفت: سید شریف رضی در سال ۴۰۵ (هـ. ق) از دنیا رفت و اجل مهلت نداد که او پس از نگارش کتاب خصایص امیرالمومنین(ع) کتاب خصایص الائمه(ع) را نیز بنویسد. لذا استاد او، مرحوم شیخ مفید که عمر طولانی تری از شاگردانش داشت و در سال ۴۱۳(هـ. ق) از دنیا رفت، در کتاب ارشاد، به شرح زندگانی ائمه اطهار علیهم السلام پرداخت. شیخ مفید در کتاب ارشاد درباره زمان تولد امیرالمومنین(ع) نوشته است: آن حضرت در روز جمعه ۱۳ ماه رجب، سال سی ام عام الفیل (یعنی ۳۰ سال پس از این که اصحاب فیل مورد غضب پروردگار قرار گرفتند) به دنیا آمدند. ایشان در کعبه به دنیا آمدند و هیچ مولودی قبل یا بعد از ایشان در بیت ا…الحرام به دنیا نیامده بودند و این به دلیل اکرام آن حضرت از سوی خداوند متعال بوده است. شیخ مفید در کتاب مسّارالشیعه و همچنین در کتاب فقهی دیگرشان به نام المقنعه نیز این مطالب را ذکر کرده است.
روایت مسعودی از تولد حضرت علی(ع) در مروج الذهب
وی تصریح کرد: مسعودی در کتاب مروج الذهب این مطلب را نقل کرده است. اگرچه برخی مسعودی را شیعه می دانند ولی حتی اگر او شیعه بوده، تشیع وی اثنی عشری نبوده و در نهایت شاید شیعه زیدی بوده است. علی بن حسین مسعودی حلی در کتاب چهارجلدی مروج الذهب آورده که ولادت امیرالمومنین(ع) در کعبه بوده است.
قول مسعودی نشان می دهد که اعتقاد به تولد حضرت امام علی(ع) در کعبه، منحصر به بزرگان و فقهای شیعه نبوده است؛ بلکه معاصران شیخ مفید از جمله مسعودی نیز که احتمالا شیعه نبوده است این مطلب را ذکر کرده اند.
روایت صاحب «تاریخ قم» از زمان ولادت
یوسفی غروی ادامه داد: حسن بن محمد قمی در کتاب «تاریخ قم» که آن را در سال ۳۷۸ (هـ.ق) یعنی اواخر قرن چهارم به درخواست یکی از وزرای دولت شیعی آل بویه نوشته است تاکید می کند: آن حضرت در ۱۳ رجب در سال سی ام عام الفیل و بنابر روایتی در سال ۲۸ عام الفیل در کعبه متولد شده اند. در کتاب مصباح المتجحد نیز این نقل از کتاب تاریخ قم روایت می شود که حضرت علی (ع) زمانی به دنیا آمدند که پیامبر اسلام ۲۸ساله بودند و امیرالمومنین (ع) ۱۲سال قبل از بعثت به دنیا آمدند. این قول از ابن عباس هم نقل شده است.
نقل روضه الواعظین درباره سخنان رسول ا…(ص) در مورد تولد حضرت امیرالمومنین(ع)
وی در ادامه گفت: شهید فطال نیشابوری که در سال ۵۰۵ (هـ.ق) در نیشابور به دست حاکم آن شهر به جرم شیعه بودن به دار آویخته شد، در کتاب «روضه الواعظین» از جابربن انصاری روایتی را از قول رسول ا… (ص) نقل می کند که وقتی از آن حضرت درباره ولادت امیرالمومنین (ع) سوال کردند ایشان پاسخ دادند: از من درباره بهترین مولود سوال کردید که در زمان ما شبیه عیسی (ع) متولد شد، مرد عابد زاهدی به نام مبرم بن روئیب زندگی می کرد که ۲۷۰سال خداوند را عبادت کرده در این مدت از خداوند حاجتی نخواسته بود پس خداوند ابوطالب را به سوی او فرستاد و وقتی مبرم او را دید از جایش بلند شد و سر ابوطالب را بوسید. سپس او را در مقابل خود نشاند و از او سوال کرد که تو چه کسی هستی؟ ابوطالب پاسخ داد مردی از مردم تهامه هستم. آن مرد سوال کرد از کدام طایفه تهامه هستی، که ابوطالب جواب داد: از طایفه بنی هاشم؛ در این هنگام آن مرد زاهد عابد برای دومین بار سر ابوطالب را بوسید و گفت: همانا خداوند به من الهامی کرده است. ابوطالب سوال کرد چه الهامی؟ او جواب داد : از تو فرزندی متولد می شود که او ولی خداوند خواهد شد. پس در شبی که حضرت امام علی (ع) متولد شدند، زمین به نور وجود ایشان روشن شد و در این حال ابوطالب از خانه خارج شد و می گفت «ای مردم ولی خدا عزوجل در کعبه متولد شده است.» ابن شهر آشوب در کتاب ۴ جلدی مناقب آل ابی طالب و همچنین یکی دیگر از علمای شافعی به نام گنجی شافعی متوفی ۴۵۸ (هـ.ق) در کتاب کفایت الطالب به صورت مسند این ماجرا را از قول رسول ا… (ص) نقل کرده اند.
نقل قول یکی از علمای شافعی درباره نحوه تولد امیرالمومنین(ع)
یوسفی غروی به نقل یکی دیگر از علمای شافعی در کتابش اشاره و تصریح کرد: او در کتاب مناقب خود از امام علی‌بن‌حسین(ع) حضرت زین العابدین علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت می فرمایند: ما در نزد امام حسین (ع) بودیم که زنی نزد آن حضرت آمد و گفت: من زنی از قبیله بنی ساعده هستم، به او گفتند آیا خبری داری که برای ما نقل کنی که او گفت: ام العماره ساعدی برای ما نقل کرد که روزی درمیان زنان عرب بودم از قضا ابوطالب را دیدم که بسیار ناراحت و غمگین بود. از او پرسیدم چرا این چنین ناراحتی؟ او گفت: فاطمه بنت اسد درد زایمان دارد. سپس ابوطالب دست فاطمه را گرفت و به در کعبه برد و گفت: به نام خدا در این جا بنشین. (چون خودش کلیددار کعبه بود)
ستاد
