مراسم سنتی مذهبی قالیشویان در مشهد اردهال کاشان با حضور هزاران عاشق دلسوخته ولایت لحظاتی پیش آغاز شد.
همزمان با آغاز این مراسم ضریح مطهر سلطانعلیبن محمد باقر(ع) با گلاب ناب قمصر کاشان چون سالهای گذشته عطرافشانی و شستوشو شد و حاضران با ذکر صلواتهایی بر محمد و خاندان پاکش (علیهمالسلام) خود را در این مراسم سهیم کردند.
مراسم قالیشویان به عنوان تنها مراسم مذهبی که به تاریخ شمسی برگزار میشود نمایش نمادین تشییع و به خاکسپاری حضرت سلطانعلیبن امام محمد باقر(ع) مشهور به شهید اردهال در سال ۱۱۶ هجرت است که بیش از هزار سال سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده و هر ساله پرشورتر برگزار میشود.
دلیل انتخاب روز جمعه قالیشویان همزمانی سالروز شهادت این امامزاده در تاریخ ۲۷ جمادیالثانی سال ۱۱۶ هجرت با دومین جمعه مهرماه بوده و به دلیل ثابت بودن تاریخ شمسی این زمان برای این مراسم انتخاب شده است.
اما دلیل شهرت و خاص بودن مراسم قالیشویان تنها شمسی برگزار شدن این رویداد مذهبی نیست بلکه آداب و آئینهای ویژهای است که شاید هر بینندهای توان درک فلسفه اجرای آنها را در نگاه نخست نداشته باشد.
نخستین قانون نانوشته این مراسم حمل قالی به عنوان تمثیلی از تشییع پیکر مطهر امامزاده سلطانعلیبن محمد باقر(ع) تنها توسط اهالی فین کاشان است به گونهای که کسی دیگر حق دست زدن به قالی را ندارد و دیگران تنها با عزاداری و سینهزنی میتوانند جمع قالیشویان را همراهی کنند و فلسفه آن نیز به خاکسپاری این امامزاده توسط مردم فین کاشان برمیگردد.
حرکت مردی میانسال سوار بر اسب از اهالی چهلحصاران کاشان و از نوادگان جانمازدار امامزاده در پیشاپیش دسته حاملان قالی که بر شانه راستش یک جانماز ترمه به عنوان مظهر و نمادی از جانماز امامزاده سلطانعلیبن محمد باقر(ع) انداخته و آن را با خود حمل میکند از آداب دیگر این آئین دیرین کویریان است.
از دیگر تصاویر زیبای این مراسم عزاداری گروهی از اهالی روستای خاوه کاشان در پی جانمازدار و در جلوی حاملان قالی است که علمی پوشیده شده از پارچههای سبز را میکشند و موجب میشوند فینیها و دسته حاملان قالی به دنبال علم با بانگ «اللهاکبر» و «حسین، حسین» گویان حرکت کنند و پیاپی چوبهایشان به عنوان سلاح رایج در زمان امامزاده شهید را در هوا تکان میدهند.
باز کردن گذرگاه برای عبور حاملان قالی توسط جوانان فینی و همچنین ذبح گوسفندان یا گوسالههایی که گوشت یا خون آنها نذر شده پیش پای حاملان قالی از دیگر صحنههای آشنای آئین قالیشویان است.
در بوم نقاشی قالیشویان بیشک گرد و غباری که از گامهای کوبنده و شتابان جوانان فینی به هوا بر میخیزد بارها ترسیم شده همان تودهای که خود را مانند مبارزی آماده اما آزردهدل مینمایاند که به قصد انتقام و خونخواهی به سوی دشمن حملهور میشود.
پس از آنکه جوانان با شور و حرارتی خاص قالی را به سرچشمه رساندند آن را در کنار نهر روی زمین میگذارند و دور آب، حلقه میزنند و چوبهایشان را پیاپی در هوا تکان میدهند.
مراسم لعنخوانی یکی از برنامههایی است که پیش از آئین شستوشو برگزار شده و در آن بر معاندان امامزاده لعنت فرستاده میشود.
بردن قالی پس از پایان آداب شستوشو، به صحن سردار معروف به صحن فینیها از طریق گذرگاهی در پای کوه اردهال که به در شرقی آستانه امامزاده منتهی میشود نیز با آداب خاص انجام میپذیرد به صورتی که اهالی روستای خاوه کاشان و شماری از فینیها در دستهای پیشاپیش حاملان قالی و فینیهای چوب به دست، سینه میزنند و آرام و سنگین نوحه میخوانند و دم میگیرند.
اما در قسمت پایانی مراسم قالیشویان زمانی که در صحن سردار، فینیها چوب به دست چند دور در حیاط صحن و در پیرامون چوب میگردند و سپس قالی را به بالای صفه در ایوان بقعه میبرند. در ایوان، چند تن از بزرگان مردم فین و خاوه که در انتظار قالی هستند به سوی حاملان قالی پیش میروند که قالی را بگیرند اما جوانان از تحویل دادن قالی سر باز میزنند و با تکان دادن چوبهایشان بزرگان فینی و خاوهای را از نزدیک شدن به قالی دور میکنند.
اما سرانجام جوانانی که تاب هجران از این نماد ولایتمداری خطه کویر را ندارند در لحظههایی حساس و پرهیاهو و در زیر بانگ و فریاد «حسین حسین» و «اللهاکبر، اللهاکبر»، قالی را به بزرگان فینی بازگردانده و آنها نیز قالی را به نمایندگان خاوهای تحویل میدهند.
آری اینجاست که نمایش غیرت کاشانیها با صحنه تحویل دادن قالی با تشریفات و احترامی خاص به خدام آستانه مطهر در فضایی آکنده از شور و شعور در برابر هزاران چشم اشکآلود پایان مییابد.